Yarık damak, anne karnındaki bebeğin gelişimi sırasında yaşanan bir problemdir. Yaklaşık olarak 1000 bebekten birinde yarık damak görülebilir. Doğumsal bir gelişim bozukluğu olan yarık damak, dünyaya gelen bebekte beslenme zorluğuna neden olur. Ayrıca, yarık damakla doğan bebeklerde alt ve üst solunum yolu enfeksiyonlarına daha sık rastlanır. Bu nedenle bebeğin gelişimi diğer bebeklere nazaran daha yavaş seyreder. Yarık damak, tam olarak tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Deneyimli bir cerrah ve ekibi ile bebek tamamen kusursuz bir şekilde tedavi edilebilir.

Yarık damağın neden meydana geldiği defalarca araştırılmış ve sonuç olarak genetik ve çevresel faktörlerin rol oynadığı tespit edilmiştir. Yarık damak genetik olarak gelişebilir. Ailede yarık damak öyküsü varsa, bebekte yarık damak gelişme riski artar. Genetiğin yanı sıra çevresel etkenler de yarık damağa neden olabilir. Gebelik döneminde kortizol hormonunun yüksekliği, gebelikte geçirilen kızamıkçık, vitamin eksikliği, anne adayının gebelikte sigara kullanımı yarık damağa yol açabilir. Yarık damak, gebelik sürecinde fark edilebilen bir anomalidir. Gebelik döneminde anne karnındaki bebeklerin yarık dudak anomalisine sahip olup olmadığı %25 oranında fark edilebilir.

Yarık damakla dünyaya gelen hastalar doğumun 3. ayından itibaren tedavi edilebilir. Ancak hastanın durumu ve anesteziye dayanıklılığı göz önünde bulundurularak tedavi için 12. aya kadar beklenebilir. Yarık damak anomalisi bazen çok ufak bir yarığı içerirken bazen dudaklara kadar yayılabilir. Yarık damak tedavi yöntemi yalnızca cerrahidir. Plastik cerrahlar tarafından gerçekleştirilen ameliyatla yarık tamamen tamir edilebilir. Damakta bulunan yarığın yan kısımlarından kesi yapılır ve yan dokular birbiri ile birleştirilir. Bu işlem sayesinde damakta bütünlük sağlanır. Ameliyat anında damak kasları da tedavi edilir. Damak kaslarının tedavisi, hastanın ileride konuşma güçlüğü yaşamasını engeller. Yarık damak ameliyatında amaç, duyma kabiliyetinin korunması, orta yüz büyümesinin sağlanması, estetik ve fonksiyonel anlamda görüntü elde edilmesi ve hastanın düzgün konuşmasını sağlamaktır.

Yarık damak ameliyatından sonra hastaya bakım oldukça zor ve önemlidir. Çocuğun yaşayabileceği ağrı ve huzursuzluk için uygun bir tedavi uygulanır. Ameliyat tamamlandıktan kısa bir süre sonra hastanın ağzında sızıntı şeklinde bir kanama oluşabilir. Bu kanama hastanın boğulmasına neden olabileceğinden çok dikkatli olunmalıdır. Ameliyattan sonra birkaç gün bebeğin yalnızca sıvı ve berrak gıdalarla beslenmesi gerekir. Beslenmenin yetersiz olduğu düşünülürse, bebeğin damar yolu açılarak beslenmesine destek olunur. Eğer hasta düzenli beslenebiliyorsa iyileşme süreci ve hastanede kalma süreci daha kısa olur. Ameliyatın başarılı olması için hastanın elini ağzına götürmemesi, ağzına yabancı cisimlerin sokulmaması gerekir. Hastanın ellerini ağzına götürmemesi için özel bir bandaj kullanılabilir. Ayrıca, hastanın kaşık, çatal gibi nesnelerle beslenmemesi gerekir. İyileşme sürecinde damakta yiyecek artığı kalmaması için bol sıvı tüketimi önerilir. Bebeğin anne sütü emmesi önerilmez. Anne sütü sağılarak bebeğe damla damla ya da bir şırınga yardımıyla verilebilir. Damakta oluşan yaraların iyileşme süreci yaklaşık 4-5 gün sürer. Hasta ağız yoluyla tam anlamıyla beslenmeye başlamışsa taburcu edilir. Daha sonra ameliyat anında dikişlerin alınması gerekmez. Eve taburcu edilen hastanın belli aralıklarla doktor kontrolüne gelmesi gerekir. Gerekli duyulduğu takdirde ameliyattan sonra ekstra konuşma terapilerine gerek duyularak hastanın konuşma kabiliyeti geliştirilebilir.

Yarık damak rahatsızlığında kullanılabilecek alternatif bir tedavi yöntemi yoktur. Bu nedenle ameliyat estetik ve fonksiyonel açıdan mutlaka gerçekleştirilmelidir. Ameliyat, doktorun uygun gördüğü zaman aralığında yapılır. Ameliyat için acele etmek ya da geç kalmak, çocukta estetik ve fonksiyonel sorunların yaşanmasına neden olur.