Dil damak kurumasý, aðýda ve boðazda salgýlanan tükürük eksiliði nedeniyle ortaya çýkan bir sorundur. Tükürük %98 civarýnda su, mukus, enzimler, elektrolitler ve anti-bakteriyel bileþiklerden oluþur. Tükürük, aðýz, dil ve damaðýn kayganlaþmasý, diþ saðlýðýnýn korunmasý, aðýz içi dokularýn yumuþak kalmasýný saðlayan bir maddedir. Ayný zamanda aðza alýnan yiyeceklerin diþlerle parçalanmasýný ve sindirim baþlamasýný da saðlar. Tükürük az salgýlandýðýnda dil ve damakta kuruluk oluþur. Bu kuruluk yemek yemekte güçlük, konuþma güçlüðü ve nefes almakta zorluk gibi þikâyetlere yol açar.
Dil damak kuruluðu neden olur?
Kullanýlan birçok ilaç aðýz kuruluðuna yani dil damak kurumasýna yol açabilir. Üç ya da daha çok ilaç alan kiþilerde kuruluk yaþanma olasýlýðý daha fazladýr. Aðrý kesici ilaçlar, kan basýncýný düzenleyen ilaçlar, antihistaminler, antidepresanlar, kas gevþeticiler, kemoterapi, hipertansiyon ilaçlarý, Parkinson ilaçlarý, idrar söktürücü ilaçlarý astým ve epilepsi ilaçlar dil damak kurumasýna yol açabilen ilaçlar arasýnda yer alýr.
Dil damak kurumasý diyabet, Hýv-AIDDS, kansýzlýk, romatoid artrit, sjögren sendromu gibi hastalýklar nedeniyle oluþum gösterebilir.
Uygulanan bazý tedaviler dil damak kurumasýna yol açabilir. Radyasyon tedavisi, kemoterapi nedeniyle tükürük bezi hasar görebilir ve bu durumda dil damak kurumasý kronik bir hal alabilir.
Aðýzda gerçekleþen bir sakatlýk ya da travmalar tükürük bezlerinde dönüþü olmayan hasarlara yol açabilir. Boyun ve kafa bölgesinde yaþanan hasarlar da tükürük bezlerini olumsuz etkileyebilir. Yine gerçekleþtirilen cerrahiler tükürük bezlerini hasarlandýrarak dil damak kurumasýna yol açabilir.
Sigara içen kiþiler dil damak kurumasýna daha fazla maruz kalabilir. Sigaranýn içeriðinde bulunan kimyasallar aðýda yeteri kadar tükürük salgýlanmasýný engelleyebilir.
Devamlý olarak aðýz yolu ile nefes almak, geceleri aðzý açýk uyumak dil ve damakta kuruluða yol açabilir. Sinüzit, alerji, burun eti gibi rahatsýzlýklar aðýzdan nefes almaya yol açabilir.
Tükürük üretimi sinir sistemi ile yakýndan alakalýdýr. Strese maruz kalýndýðýnda, kaygý halinde, heyecan durumda, panik atak vakalarýnda dil ve damakta kuruluk yaþanabilir.
Vücudun susuz kalmasý vücudu birçok anlamda etkileyebilir. Bu etkilenmelerden biri de dil ve damak kurumasýdýr. Günlük yeteri kadar su içmemek, vücudun su ihtiyacýný karþýlayamamak dil damak kurumasý haricinde vücutta daha ciddi sonuçlara yol açabilir. Kusma, ishal ve terleme gibi durumlara baðlý su kaybý yaþanýyorsa günlük su alýmý arttýrýlmalýdýr.
Dil damak kurumasý tedavisi nasýl yapýlýr?
Dil damak kurumasý tedavisi neden yönelik olarak farklýlýk gösterebilir. Yaþlanmaya baðlý olarak ortaya çýktýðý düþünülen dil damak kurumasý aslýnda yaþlanmaya baðlý olarak farklý hastalýklarýn tedavisinde kullanýlan ilaçlarýn artmasý nedeniyle ortaya çýkmaktadýr. Eðer kurumanýn herhangi bir ilaçtan kaynaklandýðý düþünülüyorsa bu konu hakkýnda doktor bilgilendirilmelidir. Dil damak kurumasýnda uygulanabilecek tedaviler þu þekilde sýralanabilir;
Sakýz çiðnemek tükürük üretimini arttýrabileceðinden kuruma yaþandýðý zaman sakýz çiðnenebilir. Yemek yerken su tüketimi kuruluðu önlemek için faydalý olur. Sývý tüketimi çiðneme ve yutkunmayý kolaylaþtýrýr hem de tat alma duygusunu arttýrýr. Beraberinde aðýz içinde yaþanan kurumayý da öneler. Diþleri düzenli fýrçalamak, aðýz içi hijyenine önem vermek ve günde bir defa diþ ipi kullanmak yaþanan semptomlarýn azalmasýný saðlar. Günlük en az bir defa dilin fýrçalanmasý da hem enfeksiyon geliþimini engeller hem de kurumaya karþý fayda saðlar.
Yaþanan dil damak kurumasýnda aðýzdan nefes alýp vermek yerine burundan nefes almak oldukça faydalý olur. Devamlý aðýzdan nefes alýp vermek kuruluðun baþlýca nedenleri arasýndadýr.
Dil damak kurumasý için aðýz spreyleri ve ilaçlar kullanýlabilir. Aþýrý tatlý ve baharatlý gýdalardan uzak durulmalýdýr. Özellikle gece yatmadan önce bir bardak su içilerek yatýldýðýnda kuruma biraz da olsa hafifleyebilir. Düzenli olarak diþ kontrolleri de aðýz saðlýðý için önemlidir.
