Damak estetiği, genellikle doğuştan gelen damak ve dudak yarıkları gibi şekil bozukluklarını düzeltmek amacıyla yapılan estetik operasyonlardır. Damak ve dudak yarıklarının neden oluştuğuna dair kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Doğuştan gelen şekil bozuklukları arasında damak ve dudak yarıkları yaklaşık %90 oranında görülmektedir. Bu durumun, gebelik sırasında kullanılan bazı ilaçlardan, travma ve stresten, vitamin eksikliğinden veya geçirilen bazı hastalıklardan kaynaklandığı düşünülmektedir. Ortalama olarak her 1000 çocuktan birinde bu sorun ortaya çıkmaktadır. Anne karnında bebeğin gelişiminin erken dönemlerinde dudağın sağ ve sol kenarlarıyla birlikte damak oluşmaktadır. Çocuğun böyle bir deformasyonla dünyaya gelmesi halinde, acil bir operasyon yapılması gerekmektedir. Uzman bir cerrah tarafından gerçekleştirilecek damak estetiği müdahalesi, bu sorunun giderilmesini sağlar ve çocuğun bundan sonraki yaşamına normal bir şekilde devam etmesine olanak tanır.

Damak ve dudak yarığı deformitesi olan çocuklarda çeşitli sorunlar da gelişebilir. Bu yüzden çeşitli uzmanlık alanlarından destek alarak sağlıklı bir tedavi uygulanabilir. Plastik cerrahi, dudak yarığı ve damak estetiği konusunda onarım yapar. Ancak bu tedaviye ek olarak, hastanın diş onarımı, konuşma, işitme, beslenme ve psikolojik gelişim konularında yaşadığı sıkıntılar da bulunduğu için grup desteğiyle çözümlenmesi gerekir.

Damak ve dudak yarıklarının çok çeşitli türleri bulunmaktadır. En hafif şekli, küçük dilin yarık olduğu deformitedir. Kemik bölümünü de içine alan damak yarığı ise oldukça ciddi ve riskli bir deformitedir. Eğer deformite sadece yumuşak dokuda etkili olursa, bebekler 6 aylık olduğunda tedavi edilebilir. Erken tedavi uygulanması, çocukların normal fonksiyonlarına kavuşması için gereklidir. Yarık kemik kısmında olursa, yapılacak damak estetiği için çocuğun bir yaşına gelmesi beklenmelidir. Damak estetiği, hastanın kendi dokuları kullanılarak yapılır. Yarık iki taraftan birleştirilir ve kaslar birbirine yaklaştırılır. Kaslar da tedavi kapsamına alınır. Eğer damak estetiği sırasında kaslar uygun şekilde tedavi edilmezse, halk arasında "genizden konuşma" denilen durum ortaya çıkar.

Damak dudak yarıkları, dudakta olan ufak bir çentikten burun tabanına kadar giden tam yarığa kadar farklı şiddetlerde olabilir. Bebeklere uygulanan damak estetiği genellikle 6-10 aylıkken yapılır. Bu süreden sonra çocuğun yarık damakla konuşmayı öğrenmesi halinde, daha sonradan damak düzeltildikten sonra bile çocuk konuşma güçlüğü çekebilir. Damak estetiği sonrasında kalan izler, daha sonradan yapılacak estetik müdahaleler sonucunda tedavi edilebilir.

Uygulanan damak estetiği operasyonu sonrasında, hastalar çocuk olduğundan ellerinin sabitlenmesi ve ağızlarına götürmelerinin engellenmesi gerekmektedir. Bu süreç yaklaşık 1 ay kadar devam etmelidir. Çünkü çocuk ellerini ağzına sokarsa dudak ve damağını yırtabilir. Bu operasyon yapıldıktan sonra bebeklerin biberonla beslenmemesi, kaşığın kenarıyla ve bardakla beslenmesi gerekmektedir. Yalancı meme kullanımının da terk edilmesi gerekir. Ağıza sert cisimlerin sokulmaması, 2 hafta boyunca sulu gıdalarla beslenme ve ardından 2 hafta yumuşak gıdalara geçiş dönemi olmalıdır. Çocukların kalem, fıstık gibi cisimleri ağızlarına sokmaması gerekmektedir.

Damak estetiği operasyonu sonrasında, hastaya konuşma egzersizleri yapılmalıdır. Bu konuda konuşma terapisti desteği alınmalıdır. Kontroller ihmal edilmemelidir. Bu hastalarda kulak iltihaplanması önemli olduğundan, bu tür enfeksiyonların erken aşamada tespit edilmesi önemlidir. Gerektiğinde kulak burun boğaz uzmanı, kulak zarına ufak plastik ventilasyon tüpü koyabilir. Bu, gerekirse operasyonda ya da sonradan yapılabilir. Plastik cerrah gerekli görürse, damak estetiği sonrasında diş eti ve damak fonksiyonları, dudak ve burun şekli gibi sorunlarda ek ameliyat yapılmasını tavsiye edebilir. Bu aşamada çocuğa aile desteğinin tam olarak verilmesi oldukça önemlidir. Çocuğun gelişimine güvenle devam etmesi açısından buna dikkat edilmelidir.