Damak Yarığı Ameliyatı

Damak yarığı ameliyatı, anne karnındaki bebek henüz ilk haftalarındayken dudağın sağ ve sol kenarı ile damak ayrı bir şekilde gelişerek ilerleyen dönemlerde birleşir. Fakat her 1000 çocuktan birinde birleşme gerçekleşmeyerek damak yırtığı gözlemlenebilir. Damak yırtığı tek başına görüldüğü gibi dudak yırtığı ile de görülebilir. Damak yırtığı dudak yırtığından daha fazla görülür. Damak yırtığı ayrıca doğumsal olarak gelişen farklı hastalıklara eşlik edebilir. Sadece damak yarığı olan çocuk, görünüş ve fonksiyon dışında diğer çocuklarda ayrılmaz. Farklı bir sorun damak yırtığına eşlik etmiyorsa çocuğun zekâ gelişimi normaldir.

Damak yırtığı farklı nedenlerden dolayı oluşabilir. Doğumsal bir anomali olsa da çevresel etkenler, gebelik döneminde kullanılan bazı ilaçlar, gebelik döneminde maruz kalınan bazı hastalıklar damak yırtığını tetikleyebilir. Akraba evliliklerinde ise damak yırtığı görülme olasılığı daha fazladır. Damak yırtığı tek başına kız çocuklarda, damak ve dudak yırtığı aynı anda erkek çocuklarda daha fazla görülmektedir. Anne ya da babada damak yırtığı sorunu varsa doğacak çocukta da gelişme olasılığı vardır. Bu gibi durumlar için genetik konsültasyonlar istenerek damak yırtığı riski araştırılabilir. Damakla ve dudak yarıklarında kısmi ya da tam yarıklardan bahsedilir. İlgili alanların tümündeki yarık tam yarık, bir kısmında görülen yarık ise kısmi yarık olarak tanımlanır.

Damak yarığı bazen küçük dili etkileyebilecek ufak şekilde olurken, bazı vakalarda küçük dilden dudak bölgesine kadar ulaşabilir. Damak yarığı ameliyatı cerraha, anesteziye ve hastanın durumuna bağlı olarak 3-12. Aylarda yapılabilir. Bu sayede çocuğun cerrahi operasyona dayanabilmesi amaçlanır. Ameliyat anında yarığın iki kenarından kesi açılır ve kenar dokular orta tarafa doğru yaklaştırılır. Bu sayede damağın bütünlüğü sağlanır. Ameliyatta yumuşak damar kasları da tamir edilir. Bu sayede çocuğun düzgün konuşması ve beslenmesi için olanak sağlanır. Eğer ameliyat anında başka bir alandan kemik ya da doku alınacaksa başka yerlerden de kesi açılabilir.

Damak yarığı ameliyatından sonra çocuğu sakinleştiren ve uyumasını sağlayan ilaç tedavisine başlanır. Çocuk ameliyattan birkaç saat sonra hafif berrak sıvı gıdalarla beslenir. Eğer doktor bir sakınca görürse ağız yoluyla beslenmesine izin vermeyebilir. Ameliyat sonrası 1-2 gün ilaç tedavisiyle kontrol altına alınabilecek ağrı ve huzursuzluk yaşanabilir. Bu süre zarfında çocuk ağız yoluyla beslenebilse de beslenmesi yetersiz kalacağından damar yoluyla beslenmesine de devam edilir. Başlangıçta berrak sıvılar verilirken daha sonra süt içmesine müsaade edilir ve gün geçtikçe çocuk normal beslenmesine dönebilir. Çocuk her beslendiğinde su içirilmesi gerekir. Aksi halde yara yerinde gıda birikimi oluşabilir. Ameliyattan sonra ilk gün hafif sızıntı, kaşıntı ve ödem olası komplikasyonlar arasındadır. Bu süre içinde çocuğun elini ağzına götürmesine izin verilmemelidir. Bunun için dirseklerin bükülmesini engelleyecek bandajlar kullanılır. Aynı zamanda çocuğun ağzına götürebileceği ve bölgeyi zedeleyebileceği oyuncaklardan da uzak durulması gerekir.

Damağın normal şekline dönmesi birkaç ayı bulabilir. Ameliyattan sonra çatal, kaşık ya da çocuğun parmakları 3 hafta boyunca bölgeye zarar verebilir. Bu nedenle iyileşme gerçekleşene kadar bu ayrıntılara dikkat edilmelidir. Operasyondan sonra çocuk özel bir bakımla beslenmelidir. Operasyon sonrası 3 hafta bebeğin anne sütünü emerek beslenmesi sakıncalıdır. Süt ve benzeri yiyecekler çocuğun ağzına damlatılmalı ya da bir şırınga yardımıyla verilmelidir.

Bebek ağız yoluyla tam olarak beslenebiliyorsa ve ateş gibi herhangi bir sorun yoksa artık taburcu edilir. Ameliyatta kullanılan dikişler eriyebilme özelliğindedir ve sonradan alınmasına gerek duyulmaz. Operasyondan sonra doktor kontrollerine rutin olarak devam edilmelidir. Damak yarığı beslenme gibi konuşmayı da olumsuz yönde etkileyen bir sorundur. Konuşma anında yumuşak damağın hareketi, alınan havanın ağız boşluğuna kilitlenmesi ve bazı seslerin çıkarılması gerekir. Damak yarığı vakalarında yumuşak damak hareketleri tam olarak gerçekleşmediği için konuşma güçlüğü ve bazı sesleri çıkarmakta zorluk gibi problemler yaşanır. Ameliyat anında bu tür sorunların önüne geçmek için damak kasları da onarılır. Bu gibi durumlarda ameliyat tek başına yetersiz kalabilir. Ameliyat sonrası konuşma terapilerine ihtiyaç duyulur.

Tüm ameliyatlarda belli ölçülerde riskler vardır. Ameliyat öncesi bu riskler hakkında bilgi sahibi olunması önemlidir. Damak yarığı ameliyatında yaşanabilecek riskler şu şekilde sıralanabilir;